आज १०औ लोकतन्त्र दिवस । सशस्त्र युद्धरत तत्कालिन नेकपा माओवादी र शान्तिपूर्ण सडक आन्दोलनकारी राजनीतिक दलहरु बीच सम्पन्न १२ बुँदे सहमति पश्चात २०६२ साल चैत २४ गतेदेखि २०६३ साल वैशाख ११ गतेसम्म १९ दिन चलेको शान्तिपूर्ण जनआन्दोलन २०६२/०६३ मा नेपाली जनताको अपार सहभागिताले बैशाख ११ गते राजतन्त्रलाइ घुँडा टेकाएको थियो । १९ दिन चलेको जनआन्दोलन सम्झिन एव १० वर्षसम्म सशस्त्र सङ्घर्षरत माओवादीलाई पनि शान्तिपूर्ण आन्दोलनमा ल्याउने आधारका रूपमा रहेको यो आन्दोलनलाई नेपालको राजनीतिक यात्रामा अत्यन्त महत्वपूर्ण कोसे ढुंगाको रूपमा लिइन्छ । 

लोकतन्त्रको अभ्यूदयसँगै सम्पूर्ण पुनरुत्थानवादी किल्लाहरुलाई ध्वस्तपारि हिमाल,पहाड र तराईका फाँटहरुमा विकासको समानुपातिक वितरणको आभास दिलाँउदै लोकतान्त्रिक, गणतान्त्रिक सभ्यताको अजेय किल्ला निर्माण गरेको पनि आजको दिन १० बर्ष पुग्यो ।२०६२/०६३ सालको ऐतिहासिक जनआन्दोलन दोस्रोले लोकतन्त्रको स्थापना गरेकोले यसको ठूलो महत्व छ। तर यसको जति महत्त्व छ भनिन्छ त्यति निन्दनीय पनि बन्दै गएको छ । सत्तामा पुगेर सत्ताको स्वादबाट उम्कनै नचाहने प्रबृत्तिले लोकतान्त्रिक आधार बलियो बनाउनु भन्दा पनि सत्तालाई प्रभुसत्ताको देन र स्वतन्त्रतालाई सामन्ती अवशेषको कृपा सम्झदै निर्मुल पार्नु पर्नेहरुसँग मीत लगाउन पुग्दा लोकतन्त्रबाट प्राप्त सार्वभौमिकता भित्रै सामन्ती अधिनायकवादले शहिदको रगतलाई अपमानित गर्दै लोकतान्त्रिक सँरचना भित्राउन सकिरहेका छैनन् । परिवर्तन प्रतिको निर्धारित उद्देश्य र उद्देश्य प्रतिको बैज्ञानिक पहिचानको कमीेले भ्रमको त्यान्द्राको अल्मलाईमा गन्तव्यहीन यात्रा गरिरहेका हाम्रा नेताहरुलाई लोकतन्त्र कागलाई वेल पाक्यो हर्ष न विस्मात बनेको छ । देश प्रतिको अगाढ प्रेम, भातृत्वको सद्भाव राष्ट्रिय एकता एक सपनाजस्तो भईरहेको छ । निःसन्देह भन्नु पर्दा सँबिधान कार्यन्बयन गरेर नेपालको दिगो सँकल्प लक्ष्य लिने कुराले गाँजिसकेको छ । तर पुग्ने लक्ष्य टाढा भएपनि दौडनु भन्दा खुट्टा तानेर लडाउनुको भ्रामक मज्जा हाम्रा नेताहरुलाई सुःखद भएर आएको छ । ऐतिहाँसिक आन्दोलन पश्चात गठन भएको संविधानसभाले जारी गरेको 'नेपालको संविधान-२०७२' को प्रभावकारी कार्यन्वयन गर्ने र नयाँ नेपाल बनाउने अग्रसर भएका नेताहरु अरुलाई असफल बनाएर मात्र आफु सफल हुन सक्छौँ भनेर सोचिरहेका छन्, ब्यहोरा देखाईरहेका छन् ।

२०४७ सालको सँविधानलाई २०५९ सालको असोज १८ मा राजनीतिमाथि प्रतिबन्ध लगाउँदै राजाले सँविधानको हत्या गरिदिए । त्यसपछि जसरी नेपाली जनतालाई नक्कली प्रजातन्त्रको अभ्यास गराउँदै फेरि माघ १९ मा अन्धकार राजको शिकार भयो । यहि असोज १८ को प्रतिगमनले नै नेपाली राजनीतिमा लोकतन्त्रको नारा घन्काएको थियो । तर बिडम्बना जसरि हिजो प्रजातन्त्रको काल भनिएको ति बर्षहरुमा नेपाली जनताहरुको लागि धोका, षडयन्त्र, जालझेल , मारकाट, तानाशाहीतन्त्रका पर्याय बन्यो । त्यसै गरि आज तानाशाहीतन्त्रको पर्यायी बनेको राजतन्त्रको अन्त्यसँगै आएको लोकतन्त्रका पनि हिजोको जनप्रतिनिधिहरुले पछिल्लो लोकतान्त्रिक अभ्यासको एक दशकमा बिभिन्न रुपको बस्त्र धारणा गरि परिस्थितिसँग निकटता देखाउन थालेको देखियो । लोकतन्त्र नागरिकको जीवनस्तरमा सुधार ल्याउने कडीको रूपमा परिणत हुनै सकेन ।दोस्रो लोकतान्त्रिक जनआन्दोलनको सफलताका लागि जनताका तर्फबाट धेरै बलिदानी गरिए पनि देशमा जारी अस्थिरताले सबैलाई चिन्तित बनाएको छ । जति ठुलो राजनीतिक संघर्ष गरे पनि आधारभूत तहका नागरिकहरुको अवस्था ज्युँका त्युँ हुँदा नेतृत्वकर्ताका लागि भने लाजको बिषय बन्नै सकेको छैन। सरकार बदलिन्छन् तर प्रवृत्ति उस्तै छन् । दलहरु झनझन आलोचित बन्दैछन् ।हिजोको रातमाटे डाँडामा गाई चराउने साँसदले आज सिस्नोलाई त बिर्सिसक्यो; गुन्द्रुक र ढिँडोलाई पनि चिन्दैन । खाली खुट्टा सात भँञ्ज्याङ्ग उकाली ओराली गर्ने देशको ढुकुटी रित्याउँदै आज करौँडौका पजेरोमा अर्थहिन लक्षित गरि यात्रा गरिरहेकोे छन । सामन्तवाद, गैरराष्ट्रवाद भनिए पनि सामन्तिका ढुकुटी फुट्नै सकेन । गरिव झन गरिवै नै रहे । लोकतन्त्र प्राप्तिको दशक पुरा हुँदा समेत नेताहरु भने कुर्सि कसरतमै व्यस्त छन । जनआन्दोलन पश्चात नागरिकहरुमा पलाएका आशाहरु निराशामा परिणत हुँदै गएको छ ।

त्यसैले ढिलो नगरी नागरिकको शिक्षा,स्वास्थ्य र सामाजिक सुरक्षा सहित भोकोपेटलाइ खान र नाङ्गो आङ्गलाइ लाज छोप्ने आधारभूत ब्यबस्था गर्दै सरकार अघि बढ्नु पर्छ । अन्यथा निरँकुशतालाई उन्मुलन गरेका नेपालीहरुले नेताहरुलाई राजालाई जसतै भगवानको सिँढीबाट तल ओरालेर मान्छे बनाउँछन । गुण दोषको लेखाजोखा गर्नेछन । भत्ता पचाउन अन्तिम समयमा हजमोला गोली खानेहरुलाई गतिहिन सोच लिएर बाँच्न अब कसैले पनि दिने छैनन । यहि उन्मुक्ति हामी नेपाली जनताहरुको मागिरहेका छौँ ।यहि उन्मुक्तिको अभिब्यक्ति नै लोकतन्त्र हो । हामीले पाएको लोकतन्त्रको अमुल्य वा महत्वपूर्ण पक्षलाई देश विकास र नेपाली जनताको हितको लागि लक्षित गरि खर्चिनु पर्दछ । हाम्रो लक्ष्य, हाम्रो सँकल्प, देशको हितको लागि, नागरिकको न्यायको लागि उभिनु पर्दछ । राज्यलाई नियन्त्रणकारी अँगको रुपमा मात्र विकास नगरि अव शिक्षा,स्वास्थ्य र सामाजिक सुरक्षाको प्रत्याभूति राज्यले दिने चरित्रको लोककल्याणकारी राज्य स्थापना गरिनु पर्दछ । अवको राज्य प्रणालीमा शिक्षा, स्वास्थ्य र रोजगारी प्रत्येक नागरिकको मौलिक अधिकार हुनु पर्दछ । यो अभ्यास लोकतन्त्रको यहि बर्षगाँठबाट शुरुहोस भन्ने लोकतन्त्रको शँखघोष छ ।

अन्त्यमा , लोकतन्त्र संस्थागत गर्नतर्फ आ-आफ्नो स्थानबाट उठेर राष्ट्रिय संकल्पमा पुग्न हामि सवै  नेपालीहरु लाइ चेतना पलाओस । तमाम संर्घसशील नेपाली जनता र ज्ञात अज्ञात शहीदप्रति श्रद्धाञजली अर्पण गर्दछु । लोकतन्त्र दिवशको सुभकामाना ,हामि सवैको जय होस्  !!!.

२१ औं शताब्दीको समयमा मिडिया बिना समाजको परिकल्पना नै गर्न नसकिने भएर होला विश्वका विकसित मुलुकको तुलनामा नेपाल र हामी नेपाली धेरै पछाडि भएपनि आजभोली नेपाली समाजमा सूचना प्रबिधिको बिकास संगै एउटा अभिन्न अंगको रुपमा हामी स्थापित हुदैछौ । त्यसैले देश होस् कि प्रदेश कुनै पनि समाजमा हामि नेपालीले पनि पत्रकारिता गरेर समाजको ऐना निर्माण गर्दैछौ । पत्रकारिताको विधा अत्यन्तै व्यापक भइरहेको आजको सन्दर्भमा सञ्चारको प्रभावकारिता र सम्बादको प्राचुर्यले एकातिर सामाजिक र राजनीतिक निर्णय प्रक्रियामा दूरगामी प्रभाव पार्ने गरेको छ भने अर्कोतिर पत्रकारिताले आज प्रत्येक व्यक्ति राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय संस्कृतिमा रुमल्लिन पुग्नुको साथै पाठक, दर्शक र स्रोतालाई एक विश्वव्यापी गाउको बासिन्दा बनाइदिएको छ । त्यहि भएर पत्रकारिताको विकाशसँगै नेपाली पत्रकारहरुले यतिखेर देशमा मात्र नभएर बिदेशमा पनि आफ्नो पेशालाई निरन्तरता दिइरहेका छौ ।आज मैले लेखन चाहेको यो सन्दर्भ कुबेतमा नेपालीहरु बाट गरिएको पत्रकारिता संग जोडिएको छ ।

एकातिर मुलुकमा जारि लामो जनयुद ,राजनीतिक अवस्था, बेरोजगारी र त्यसको प्रभावले प्रभावित भए पछी रेमिटान्सबाट अर्थतन्त्र धानिएको भयावह अवस्था भएको हाम्रो मुलुकमा रहदा रहर र आवेग संग संगै पत्रकारिता क्षेत्रमा लागेर आफ्नो दैनिक रोजीरोटी चलाउन नसक्दा हामि धेरै पत्रकारहरु विदेशिन वाध्य भयौ । भने अर्को तिर बिदेशमा आफ्नो ८/ १० घण्टाको जागिर गरेर बचेको नितान्त व्यक्तिगत समयलाई सदुपयोग गर्दै कलम चलाएर यहा भएका नेपाली समाजमा सूचना फैलाउने काम पनि गरि रहेका छौ । त्यहि भएर लगभग एक लाख जति नेपालीहरु काम गरिरहेको कुबेतमा आजका दिन सम्म एक छापा मिडिया सहित ४ ओटा अनलाइन पत्रिकाहरु नियमित प्रकाशनमा छन् । नेपालीहरुको सूचनाको विश्वसनीय माध्यम को रुप्मा देखा परेका छन ।

हामीले माने पनि नमाने पनि पत्रकारिताले सिङो समाज, ब्यक्ति, देश, बिदेश कै चिरफार गर्ने मात्र हैन ओझेलमा परेका कुराहरुलाई सतहमा ल्याउने काम पत्रकारिताले गर्छ । समग्रमा सामाजिक दायित्व बोकेको पत्रकारिताले मात्र समाज र देश रुपान्तरणमा भूमिका खेलेको हुन्छ, नागरिक लाइ सचेत र कर्तब्यबोध गराईरहेको हुन्छ । ८/ १० घण्टा डिउटी गरेर कुबेतमा हुने नेपाली कार्यक्रमहरुमा समाचार संकलनको लागि पुग्ने पत्रकारहरु लाई कति ठाउमा आदर सम्मान त् यदाकदा असम्मानपूर्ण दुर्व्यवहार समेत भएका घटनाहरु पनि छन । समाजसेवाको रुपमा अंगालेर काममा ८ / १० घण्टा बगाएको पसिना अलावा दिन रात खटेर राखेको निशुल्क सूचना शिविरको रुपमा मिडियामा बिना पारिश्रामिक काम गरिरहेका नेपाली पत्रकारहरुले दयनिय अवस्थाका बाबजुत पनि आफ्नो कार्यक्षेत्रमा कार्यरत छन् । कुबेतको नेपाली समाजमा भए गरेका राम्रा नराम्रा सबै कुरा उजागर गरि सूचना दिने पत्रकार र मिडियाले पुरस्कार स्वरुप आफ्नै समाजका अगुवाहरुबाट सम्मान मात्र हैन तारो बनेको दुर्भाग्यपूर्ण अनुभव र विदेशबाटै उठिवास लगाउने सम्मका तल्लो स्तरका भनाइहरु पनि बेला बखत सुनिन्छन । यथार्तमा मिडिया बाट आफ्नो धर्म निभाउदा बेला बखतमा जानी नजानी मानहानी र गलत सुचना प्रवाह पनि भैरहेको हुन्छ। जसले समाजमा कोही चिढिने बातावरण हुन्छ तर चिढाए भन्दैमा पत्रकार र मिडिया निशानामा पार्ने काम नगरौ । मिडिया बाट हुने मानहानी र गलत सुचना प्रवाहको लागि कारवाहीको दायारामा ल्याउने मिडियालाई बढी उत्तरदायी र कर्तब्य पालाना गराउने पत्रकार महासघ,सुचना बिभाग छन । समयमै सुचित गरेर अपवाह फैलाउने मिडियालाई कारवाहीको दायारामा ल्याउ , लोकतान्त्रिक अभ्यास गरौ । यधपी कुबेत स्थित क्रियाशिल संघ सस्थाहरुको बिबिध गतिबीधीहरुको द्रुत सूचना प्रवाहलाई पहिलो प्राथमिकतामा राख्दै , सत्य तथ्य समाचार सम्प्रेषण गर्दै आएका पत्रकार र पत्रकारितालाई सम्मान गर्न ,दिन रात सुचना दिने सुचित गराउने पत्रकारको अहम भूमिकाहरुलाई बुझ्न चिन्न सकिएन भने पनि गुनासो छैन तर उपेक्षा नगरौ । यति भए पनि इमान्दार पत्रकार र समाजसेवा गर्ने पत्रकारले आफ्नो सम्मान आफैबाट भएको महशुस गर्ने छन् ।

त्यस्तै गरि नेपाली समाजमा सूचना फैलाउने काम गरि रहेका छौ भन्दैमा अहमता पालेर मिडियाकर्मी , पत्रकारहरु पनि बस्नु कहिले हुदैन । हामीले गरिरहेको पत्रकारिताले समाजमा के कस्तो भूमिका खेलि रहेको छ, त्यो हामी आफै समीक्षा गर्नुपर्छ, हामीले गरि रहेको पत्रकारितामा केही त्रुटि भइरहेको छ भने यसमा हामी आफै सजग हुनुपर्छ । बिदेशमा बस्ने नेपालीलाई नेपाल सरकारको अत्यन्त जरुरि हुन्छ अत विदेशमा एक अर्काको परिपुरक रहेका नेपाली समाज र नेपाल सरकारका निकायहरु बीच सुचना आदान प्रदान गर्ने माध्यम र बढ्ने तिताक्ता एव सामाजीक दायित्व ह्रास भइरहेको अवस्थामा संचारमाध्यमहरुले सामाजीक उत्तरदायीत्वलाई प्राथमिकता दिएर समाज सुधार गर्न लाग्नु पर्छ । नेपाली समाज र राजदुतावास बिचका सम्बन्धहरु सहज बनाउने , रास्ट्रिय दायित्व र स्वाभिमान बोध गराउने काममा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्नसक्ने पक्ष भनेको नै नेपाली मिडिया हो । त्यसैले सवै पक्षलाइ अभिप्रेरित गर्ने र खबरदारी गर्ने दायित्व पत्रकारिताले निर्वाह गर्न आवश्यक छ । अत सामाजीक उत्तरदायित्व नबिर्सिकन पत्रकारिता समाजप्रति उत्तरदायि हुनु पर्छ ।मिडियाले दुई देशको कुटनितिक सम्बन्धमा आंच पुर्याउन सक्ने हुंदा ध्यान दिन र त्यही किसिमको बातावरण त्यार गर्ने सामाग्री पेश गर्नु पर्छ । परदेशमा रहेका र आउने नेपालीको वैदेशिक रोजगारीको समसया, पाएका पीडालाई समाचारका रुपमा संप्रेषण गरेर सरोकारवाला निकायहरुलाई झक्झक्याउने, सुझाव दिने र निरुपण गर्न खवरदारी गर्ने प्रयास र माध्यम निरन्तर बनि रहनु पर्छ । विविध कारणले प्रदेशिएका नेपाली लाई परदेशमा रहेर पनि आफ्नो देश , कला सस्कृतीको जगेर्ना एव परिवार,समाज र रास्ट्र प्रती कर्तव्यबोध र उतरदायित्व बोध गराउन र ट्र्याकमा ल्याउन भुमिका खेलनका लागि पहरेदारका रुपमा आफूलाई उभ्याई रहनु पर्छ ।विदेशी भुमिमा सिकेका सीप, दक्षता, अनुभव र आर्थिक श्रोतलाई देशको आर्थिक विकासमा लगाउने अभियानलाई सफल पार्न सरकार, सम्बन्धीत सरोकारवाला निकाय र सबल नेपाल निर्माणमा लाग्ने सबै परदेशी नेपालीको ध्यानकर्षण समेत गराउनू पर्छ । समग्रमा कुबेत बाट संचालित मिडियाले तथ्यपरक समाचार, बिचार र गुणात्मक खुराकहरु अभिबृद्धि गर्दै नेपाली समुदाय लाइ मुलुकको सर्वांगीण विकास र लोकतान्त्रिक गणतन्त्रलाई संस्थागत गर्नका लागि आर्थिक विकासका समग्र पक्षहरूमा सूचना तथा सञ्चारको अधिकतम उपयोगको सम्भावना बढाउदै लैजान सशक्त वाच डगको भूमिका निर्वाह गर्न सक्नु पर्छ ।

http://hamrosanchar.com/2016/04/04/%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%BF-%E0%A4%A4-%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%B6%E0%A5%81%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%95-%E0%A4%B8%E0%A5%82%E0%A4%9A%E0%A4%A8%E0%A4%BE-%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%B5%E0%A4%BF/