मङ्सिर ११ - म काम गर्ने ठाउमा कंट्रयाक सप्लायर्स मार्फत अफिस सहयोगीका रुपमा म आऊनु भनदा केहि बर्ष अघि देखी  एक जना नेपाली दाईं काम गर्दा रहेछन  । नेपाली त्यस माथि आफनै मातहतमा काम गर्ने भए पछि यिनको कामको अनुगमन गर्ने र आवश्यकता अनुसार काम लगाउने मेरो पनि कर्तब्य बन्यो । म त्यति अबरोध गर्दिन थे त्यहि भएर यिनी प्राय डाटा सकिएको बेला र ब्यालेन्स रित्तिएको बेला मेरो डेस्कमा आएर कहिले गाउले बहिनीलाइ, कहिले सालीलाइ त कहिले सोल्टिनीलाई फोन गर्नु पर्यो भनेर अफिसको नम्वरबाट फोन लगाउथे । फोनमा यिनी प्राय अस्लिल शब्द मिसाउदै हिजो राति ईमोमा भिडियो च्याट गरेर डाटा सकिदि हालिस त कान्छी ....डाटा लिएर पछी कल गर्छु ल भन्थे । 

यिनको यही नियमिता बाट म परिचित भै सकेको थिए । मैले एक दिन अफिस बाटै गाउले बहिनीलाइ फोन गर्नु पर्ने भन्दै आएको बेला बहिनी भन्या छ फोनमा त माया प्रितीको नाना थरि कुरा गरेको सुन्छु त ? भनेर जिज्ञाशा राखे । उनले हैंन भाई कुबेतमा बनाएको कान्छीलाई हो किन ढाट्नु भने  । कान्छी मैले प्रति प्रश्न गरे । समाजसेवा गर्छु भनेर टारे  ....हाम्रो कुरा त्यति अगाडि बढ्न सकेन किनकि कामको चाप थियो आफैंमा यो अपर्याप्त समय थियो ।  

गत बर्षको रमादानको समय थियो कामको चाप त्यति थिएन । अफिसमा फोन आयो नेपाली दाइको नाम गरेर ....दाईलाई बोलाइ दिए । दाइले फोनमा बोल्दै  न रो-के तेरो लागि काम खोज्दैछु तलाई काम मिलाएरै घर जान्छु राख फोन पिर नगर भरै म कल गर्छु भनेर राखी दिए । हामी फरक फरक ठाउमा बस्थियौ ...त्यहि भएर अफिस मै दाइ संग भलाकुसारी गरेर समय सदुपयोग गर्न योग्य बाताबरण र माहोल थियो र परिस्थिति पनि त्यस्तै बन्यो ।मैले दाइको समाजसेवाको प्रेरणाको कुरा गर्ने सोचमा अस्तिको कान्छी... समाजसेवा आज रोई कराई के हो दाई भन्दै गाँठी कुराको गाठो फुकाउन आग्रह गर्दा दाईले अहिले सम्म ४०/५० जना भन्दा बढी घरेलु कामदारमा कार्यरत नेपाली दिदि बहिनीहरुलाई आफुले अन्यत्र काम खोजेर लाइ दिएको गाँठी कुरा फुकाए l यी रुनेलाइ कुबेतिको घर बाट भगाएर केहि दिन आफु संगै राखेर आफुले एक भारतीयकोमा ९० केडीमा काम लगाई दिएको थिए तर भारतीय सपरिवार भारत जाने भएछ काम खोज भन्यो रे त्यहि भएर यसलाई फेरी काम खोज्नु पर्ने छ भनेर दाईले खुलासा गरे l त्यस पछी उनि टुवाइलेट जान्छु भनेर लागे । 

फेरी यो बिषयमा दाईले बाकी कुराको खुलासा गर्ने आँट कहिले गरेनन्।म भित्र भन्ने यिनले लुकाएको बास्तबिकता के होला भन्ने कुरा जान्न उत्सुकताको हुटहुटि जीवित थियो  । उत्सुकता लाई एकातिर पन्छाउँदै कर्तव्यको पालाना गरि रहे ।तर मैले पनि मुखै खोलेर फेरी सोधिन किंनकी झंडै २ बर्ष संगै काम गरे पनि पछिल्लो छ महिना यिनले मन लगाएर काम गर्न छाडेका थिए ।  कंट्रयाक सिधिएर कम्पनिले यिनलाई ओभर टाईम नहुने अर्को कम्पनीमा पठाउने या घर जाने भनेर अप्सन दिए पछि आफ्नो ५ बर्षिय बैदेशिक बसाइलाई बिट मार्दै यिनले घर जाने भनेर रोजेका रैछन  ।घर जाने मिति तय भै सकेको रैछ ...तर हामीलाई केहि जानकारी थिएँन र दिएनन । पहिला पहिला लुकीलुकी घरमा फोन गरेको है भाइ भन्दै आधा घण्टा फोन गर्ने दाईले पछिल्लो छ महिनाको अबधिमा काम भन्दा पनि बढी कार्यस्थल कै कुना कुनामा अटेर गरेर नै घण्टौ कुरा गरेर बिताई दिन थाले  । केहि कामको लागि सहयोग माग्यो भने खुसि भयो भने गर्दिनथे नत्र होस् म त् गर्दिन हद भए घर पठाई दिने त होनी भन्थे  । चिढिने एवं टाढिने स्वाभाव र आचरण देखाउन थालेका यिनी अनन्त इदको छुटिमा जान्छु नि नभनी घर तिर लागेछन । 

वास्तविकता भित्र सम्म पुग्दा मैले के सम्म पाए भने दाईले पछिला केही बर्ष भित्र  कतिपय काम गर्ने घर भित्र खुला सामाजिक जीवनको अनुभूति नहुदा मायाका भोका हुने  , मालिकले नेपाली चेलीहरूलाई घरमै थुनिराख्ने, नियमित तलब नदिएका, खाना नदिएका, घर जान नदिएका , कुटपिट गर्ने समस्याले  भागेर सजिलो खोज्ने चेलीहरू र खुरुखुरु मालिकको घरमा काम गरिरहेका नेपाली दिदीबहिनीहरुको सम्पर्क नम्वर पाए संगै मोबाइलमा दिनहुं कुरा गरेर  माया प्रेम बिस्वासका कुरा गरे पछी झांगिंएको सम्बन्धको फाइदा लिदै  दाइले बढी तलबमा अन्यत्र काम लाइ दिने भनेर घरबाट भगाएर बाहिर दिनको ५ केडीमा पाइने कोठामा आफु संगै कतिलाइ त केहि दिन श्रीमति बनाएर नै समेत बस्ने गरेका रैछन । जानेर नजानेर यसरि बाहिर आइसकेपछि स्थानीय कानुनअनुसार अवैध भइन्छ भन्ने सम्म हेक्का नभएका चेलीहरुलाई घुमफिरको दैनिकी, अनि राम्रो कमाइको प्रलोभनमा काम गरि रहेको घरबाट हाउसमेडको काम छाडेर दाइका पछि लागेका केहिलाइ भने २० /३० केडी कमिसन खाएर भारतीय पाकिस्तानीको घरमा ९० केडी तलब आउने गरि काममा उही बेला लगाई पनि दिने गरेका रैछन । 

यी दाई त प्रतिनिधि पात्र मात्रै हुन् । यस्ता मायाजाल बुनेर प्रलोभनमा पार्ने र फाइदा लिने दाइ मात्र हैन भाइहरुपनि यहा अझै धेरै क्रियाशील छन् । जो पेशागत रुपमै हाउसमेडमा कार्यरत आफ्नै देशका चेलीहरुलाई  प्रलोभन देखाउदै माया जालमा पारेर यौन शोषण गर्ने देखि २० /३०  केडी कमिसनको लोभमा बिरालोले बच्चा सारे झैँ एक घर बाट अर्को घर सार्ने जस्ता काम गरेर नेपाली चेलीहरुको बिचल्ली पार्ने  काममा लागि परेका छन । यिनकै कर्तुतका परिणाम हुदा छदाको घर बाट निकालेर घरको न घाटको बनाई परिबन्दमा परेका हाउसमेडमा कार्यरत चेलीहरू न  त भागेका घर सहजै फिर्न पाउँछन् न त् 'भिसा लागेका स्पोन्सरले रद्द नगरेसम्म स्वदेश नै फर्किन सक्छन। अझ यसरी भाग्ने कतिपयलाई त चोरीको मुद्दा समेत हालिदिएको हुन्छ ।  अनि महँगो कोठाभाडा, भनेका जस्ता साथी नपाउनु  । कोठाभाडा एक्लैले तिर्न नसक्नु कै बिकल्पहरु कोहि बंगाली , कोहि पाकिस्तानी त् कोहि अफ्रिकी  केटा साथीको शरणमा बसेर जोखिमपूर्ण र शोषित अवस्थामा बस्नु पर्ने बाध्यता एवं अवैध धन्दा र देह व्यापारमा लाग्नु पर्ने बाध्यता आइ पर्छ  ।सधैँ मानसिक तनावमा बाँच्नुपर्ने स्थिति आउछ  । यस्तो तनावमा बाँच्ने मान्छे न त दिल खोलेर हाँस्न सक्छन्, न त खुसी  नै हुन् सक्छन ।त्यस पछि एक्लो हुने , बेबारिसे हुने , अपराधिक मानसिकता हावी हुने र आत्म हत्या गर्ने जस्ता गतिबिधि देखिन थाल्छ  । 

वेश्यावृत्ति गरेको आरोपमा  रङ्गेहात पक्राउहरु। फोटो साभारः अरबटाइम्स

केहि समय अघि अरब टाइम्समा कुवेतको जलिब अल शुयोख क्षेत्रमा वेश्यावृत्ति गरेको आरोपमा पाँच नेपाली युवती र चार नेपाली युवकलाई रङ्गे हात पक्राउ भनेर खबर प्रकाशित भयो ...दर्जनौ संघ सस्था क्रियाशील भए पनि हामीले यसको गहिराइमा पुगेर कारण खोज्न चाहेनौं।  तर निचोड यी र यस्ता दाजुभाईहरुको कर्तुतहरु बाट घरको न घाटको बनेका चेलीहरु हुन् भन्दा फरक पर्दन्न   । त्यसैले आर्थिक विपन्नताले गाँजिएर  गाँस, बास र कपासको लडाइँमा भविष्य खोज्दै आफ्नो र परिवारको लागि केही भएपनि कमाउन भनेर विदेश भासिएका विवश नेपाली दिदीबहिनीहरू यता आएर भावनामा बहकिएर ,आशमा , प्रलोभनमा परेर आफ्नो चेतना नगुमाउ ।समश्यामा परेको हो भने सरोकारवाला निकाय सम्म पुग्ने जमर्को गरौ तर प्रलोभन देखाउने नेपाली दाजुभाईहरू नै भए पनि  व्यवहार गर्दा दिदीबहिनीहरू पनि सधैँ चनाखो बनौ  र विदेशको ठाउमा आफै घरको न घाटको बन्न बाट जोगिउ ।

कार्तिक २९ - नेपालका उत्पादनशील उमेरका युवायुवतीहरूको लक्ष्य यतिबेला वैदेशिक रोजगारी भएको छ । नाताबाद , कृपाबादले स्वदेशमा काम नपाउने र पाइहाले पनि उचित पारिश्रमिक नपाउने पीडाका कारण अधिकांश युवाको सोच नै विदेश जाने बनेको छ  ।देशमा भने जस्तो रोजगार पनि नपाइने, राज्यले चाजो पाजो नमिलाई दिने , बाताबरण र ब्यबस्था पनि नगरिदिदा एक चौथाईले पनि मुलुकमा रोजगारी नपाउने अवस्था छ भने बाँकी तीन चौथाई रोजगारीका लागि विदेश जान वाध्य हुनु पर्ने भएको छ। अनि कोहि आफै त कोहि ललाईफकाईमा परेर बैध अबैध तरिकाले हन्टर खादै विदेश लागेर रेमिट्यान्स पठाएर देशलाई योगदान दिने क्रममा बिपत्तिमा पर्ने र मर्ने एक थरि नेपालीहरु कति छन् कति । अर्को थरि नेपालीहरु जो आफै दुख भोगेर बोकेर आफु आएको देशको परिवेश , तय तरिका ,सत्य तथ्य बुझेर बिभिन्न गैर कानूनी कार्य मार्फत यताको उताको कानुनको आँखामा कसरी धुलो हालिदो रहेछ भन्ने राम्रो जानकारी पाए । फलस्वरूप हामी मध्येकै केहि अग्रज , अगुवा , जानेबुझेका समाजसेवी एवम् वुद्धिजीवीवर्ग कहलिएका नेपालीहरुले  बिभिन्न माध्यम बाट गरिबी र कमजोरीको दलदलमा हेलिएका नेपाली चेलीहरुलाई खाडीमा ल्याएर भेडा बाख्रा जस्तै थुन्ने र बेच्ने त कोहि बेश्यावृति गराउने त् कोहि लागु औषध त कोहि मदिरा प्रतिबन्धित  लोकल रक्सीको कारखाना खोलेर अबैध धन्दा गर्दै समातिएको समाचारको हेडलाइनमा देख्दै सुनिदै आइएको छ। 

अबैध काम हुन् है भनेर जानेका बुझेका नेपाली समाजमा समाजसेवी एवम् वुद्धिजीवीवर्ग कहलिएका यिनले आफुले गैर कानुनी काम  गरुन्जेल मौनता साधेर आफ्ना मतियारहरुको , सहयोगीहरुको पक्षपोषण गर्दै ढाकछोप गरिरहे । अनि जब आफु समातिएर कानुनको नजरमा दोषी ठहरिए देश निकाला भए अनि तेस्रो नेत्र समेत खोलेर हेरे अनि सवै तिर बेथिति देख्न थाले  । अनि बर्बराउदै समाज सुधार्न भनेर समाज सुधारक बनेर देखा परे   । केहि यस्ता समाजसेवी एवम् वुद्धिजीवीवर्ग पनि देखीए जसको ब्यबहारले सानो छंदा जंगलमा भेडा चराउने कालु नामको भेडी गोठालोको एउटा कथा पढेको याद आयो । कथा अनुसार एकदिन कालुलाई जंगलमा भेडा चराउँदै गर्दा सोझा गाउँलेलाई उल्लु बनाउने विचार आउँछ र एक्कासि जोडसँग चिच्याउँछ, ‘बाघ आयो, बाघ आयो ।’ सबै गाउँले आफ्नो कामधन्दा छोडेर बाघ लखेट्न लाठो र हतियार लिएर जंगलमा पुग्छन् । कालु भने रूखमा चढेर ‘सबैलाई उल्लु बनाएँ’ भन्दै रमाइरहेको हुन्छ । गाउँलेले उसको कुरा कहिल्यै नपत्याउने प्रण गर्छन् । तर एक दिन साँच्चिकैको बाघ आउँछ र भेडाहरू खान थाल्छ । आपतमा परेको कालुले आत्तिएर ‘बाघ आयो, बाघ आयो, गुहार गुहार’ भन्दै घण्टौंसम्म चिच्याउँछ । तर विश्वास नलागेकोले मद्दतका लागि कोही  पनि पुग्दैन । 

यस कथाले यताको नेपाली समाजको सन्दर्भमा चल्ने बहस र गरिने व्यवहारको स्पष्ट चित्र देखाउछ। हिजो आफु जान्ने बोलने सक्ने हुदा बिचारलाई लालचमा परेर घरेलु कामदारमा अबैध तरिकाले नेपाली चेलीहरु ल्याइदा समाजसेवा गरेको हो भनेर उल्लु बनाउदा नेपाली चेलीहरुलाई गैरकानुनी तवरबाट ल्याइने बाटाहरु बिस्थापित गर्दै लैजानु साटो झन् मौलायो , पिडामा डुबेर मृत्युबरण गरेका चेलीहरुको समवेदनालाई आग्रह पूर्वाग्रहले थिच्यो । उबेला आखा चिम्ली दिएका कुरामा आज आफुले बिरोधाभाष कुरा गरेर राम्रो काम गरे भन्दै भ्रम बाँडेर, आफ्नो बढाइचढाई गरेर र अरूलाई मानमर्दन गरेर र बर्षौ आफुले गरेका गैरकानुनी काम र आफ्ना खराबीलाई बिरालोले दिशा लुकाए झैँ ढाकछोप गरेर समाज सेवा हो भन्दै बेथिति बिरुद्ध कराउदै कोरश गर्न साथ माग्नुको कुनै अर्थ छैन । किनकी धेरै घरेलु काममा आएका नेपाली चेलीका पीडा सरि भएर प्राण पखेरु हिजो पनि अस्ताएका छन ।हिजो यहि बसेर आफुले गैरकानुनी काम गरिरहदा मौनता साधेर कयौ नेपाली चेलीको मृत्युले केहि फरक नपरेका पात्रहरु आज नेपालमा फर्किएर आफु स्वघोषित समाजसेवी बनेर नेपाली चेलीका पीडालाई ठूलो मानिदै प्रपोगाण्डा बनाउनु र लेखाजोखा गर्दै समवेदनालाई पृथक ठानि हल्ला गर्नु भनेको बेथिथिको सहारा लिँदै पिडा र समश्याको ढाडमा टेकेर समाजसेवाको शिखरमा पुग्न खोज्नु हो भन्ने हामी सवैको सिधा बुझाइ र विश्लेषण छ । 

हो धन कमाउने प्रलोभनमा पारेर गैरकानुनी तवरबाट श्रीलंका, भारत हुदै घरेलु कामदारमा कुबेत ल्याउनेहरु हिजो जसरि सक्रिय थिए आज पनि छन् र आगामी कैयौं बर्ष सम्म हुने छन।बैदेशिक रोजगारमा देखिएको यो हाम्रो एउटा प्रमुख समस्या हो किनकि गाँस, बास र कपासको लडाइँमा होमिएका हामी भगवान भरोशामा हिंड्न बाध्य छौ , हाम्रो राज्य , सरकार योजनाबिहिन नीतिबिहिन छ , यहाको समाजसेवी एवम् वुद्धिजीवीवर्ग जमात जानेर बुझेर पनि  निरिह छ, आवाज दबेको जमात छ ।

तर यसो भनेर समाजमा स्थापित खराब प्रचलनहरुको बिरुद्ध ,घरेलु कामदारका दिशाहीन समश्याहरुका बारेमा बोल्नु को तुक छैन भन्न खोजेको होइन । हो सामाजिक संजालमा मात्र हैन मिडियामा पनि कोहिले  त वास्तविकताले भरिएको अपिलहरु बोल्नै पर्छ, कसैले त यथार्थ बुझाउन लेख्नै पर्छ ताकि यस्ता नेपाली चेलीबेटीहरुको विदेशको पीडा  र घटनाबारे सबैले बुझ्न सकून्र र सम्भावित दुर्घटनाबाट बच्न सकून् । तर बेथिति प्रति आस्वस्त गराउन, एउटा भरपर्दाे शक्ति निर्माण गर्न र अग्रगामी बाटो देखाउन  ,आफ्नो बारेमा पर्याप्त फिड ब्याक लिने उत्सुकता र आलोचना सुन्न सक्ने धैर्यता भएको व्यक्ति हुनु पर्छ  किनकी गलत कुरालाई सय पटक सही भनेर सधैंभरि आफु सहि हु भनेर आफ्ना कर्तुत लुकाएर सुध्रिएको आभाष भन्दा पनि भ्रमबाट समाजसेवा गर्छु भन्ने गोयबल्सको सिद्धान्त अपनाउनेहरूलाइ असल नागरिक त के पिडित र पीडितका परिवारले पनि स्वीकार्न सक्दैन । त्यसैले समाजमा आफ्नो प्रभुत्व देखाउन, चिनिन, प्रतिशोध साधन , पिडामा परेका मान्छेको समस्यामा रजाई गर्न वा चाँडो चर्चा कमाउनका लागि मात्रै आफूलाई जागरुक अगुवाका रुपमा प्रस्तुत नगरौ ।  

तर यसो भनेर समाजमा स्थापित खराब प्रचलनहरुको बिरुद्ध ,घरेलु कामदारका दिशाहीन समश्याहरुका बारेमा बोल्नु को तुक छैन भन्न खोजेको होइन । हो सामाजिक संजालमा मात्र हैन मिडियामा पनि कोहिले  त वास्तविकताले भरिएको अपिलहरु बोल्नै पर्छ, कसैले त यथार्थ बुझाउन लेख्नै पर्छ ताकि यस्ता नेपाली चेलीबेटीहरुको विदेशको पीडा  र घटनाबारे सबैले बुझ्न सकून्र र सम्भावित दुर्घटनाबाट बच्न सकून् । तर बेथिति प्रति आस्वस्त गराउन, एउटा भरपर्दाे शक्ति निर्माण गर्न र अग्रगामी बाटो देखाउन  ,आफ्नो बारेमा पर्याप्त फिड ब्याक लिने उत्सुकता र आलोचना सुन्न सक्ने धैर्यता भएको व्यक्ति हुनु पर्छ  किनकी गलत कुरालाई सय पटक सही भनेर सधैंभरि आफु सहि हु भनेर आफ्ना कर्तुत लुकाएर सुध्रिएको आभाष भन्दा पनि भ्रमबाट समाजसेवा गर्छु भन्ने गोयबल्सको सिद्धान्त अपनाउनेहरूलाइ असल नागरिक त के पिडित र पीडितका परिवारले पनि स्वीकार्न सक्दैन । त्यसैले समाजमा आफ्नो प्रभुत्व देखाउन, चिनिन, प्रतिशोध साधन , पिडामा परेका मान्छेको समस्यामा रजाई गर्न वा चाँडो चर्चा कमाउनका लागि मात्रै आफूलाई जागरुक अगुवाका रुपमा प्रस्तुत नगरौ ।

कार्तिक २६ - त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा विदेशिन भिषा र हवाईजहाजको टिकट हात पारेर लामबद्ध भएका खुशिहरु मुद्रामा युवायुवतीहरूको ओहोर–दोहोर गरेको दृष्य हेर्दा झट्ट एउटा रहर जस्तो देखिन्छ तर हजारौं नेपालीहरु रहरभन्दा पनि बाध्यता र विवशताले रोजगारीको खोजिमा दिनहुँ श्रम बेच्न बिदेशिने क्रम बढ्दो छ भनेर प्रत्यक्ष देख्न सकिन्छ । प्यारो मातृभूमिलाई छोडेर विदेशतिर पलायन हुने हरेकका आ आफ्नै पिडा छन् , भोगाई छन् र त्यस बाट पार पाउने प्रयासहरु छन ।यहि हुलमा एउटा ठूलो सपना बोकेर उडेको एउटा पात्र म पनि हु।दशैँ मनाउन भनेर स्वदेश फर्किएको म फेरी कर्मभुमि फर्किदाको त्यो दिनको सम्झना मेरो मन मस्तिष्कमा अझै ताजा छ । 

आफ्नो जन्मभूमि ,सामाजिक, पारिवारिक ,आफन्त सँग बिछोडिनुको पीडा,मायामोह मनभरी बोकेर ठूलो जहाजसँगै उड्दै भारी मन गर्दै विदेशी भूमि तिरै फर्किने प्रक्रियामा थिए । बोर्डिंग लिने क्रममा कुवेतमा जुझारु,सहयोगी , मिलनसार ,निरन्तर संघर्षरत र कुवेतबासी नेपाली दाजुभाई-दिदीबहिनीहरुमा परिचित कुबेत स्थित नेपाली दुताबासमा कार्यरत आदरणीय मित्र सिंजाली दाइ संग भेट भयो । यात्रा रमाइलै हुने भो भन्दै बोर्डिंग लियौ । तर त्यसबेला छुटिएका हामी ओमनको ट्रान्जिटमा मात्र देखादेख भयौ । धेरै तिर बाट जोडिएर किताकाट हुदै कुबेतका लागि छुटिएका हामी नेपाल बाट आएकामा अझै केहि नेपाली थपिएका थियौ  । ति मध्ये भारत हुदै घरेलु कामका लागि कुबेतका लागि आएका दुई जना नेपाली चेलि पनि थिए  । घरेलु कामदारको रूपमा खाडी र मध्यपूर्वका विभिन्न देशमा जाने महिला असुरक्षित भएपछि कडा पारिएको नियम अनुसार नेपाल सरकारको नीति नियमलाइ छल्दै भारत हुदै अब अन्तिम गन्तब्यमा जाने तयारीमा थिए ।ट्रान्जिटमा बस्नुंजेल सम्म कुवेत हिडेका दिदिका कुरा मैले नि सुनी रहे,२ लाख खर्चेर भारत हुदै आएको भन्दै थिइन्  ... धेरै बोल्ने ..सहजै लाग्थियो यिनी पहिले पनि बैदेशिक रोजगारमा आइसकेकी छिन  तर उनि संगै भएकि साथि भने डराएको जस्तो भावमा आफ्नो टाउको सांकेतिकरुपमा हलाउथिन मात्र  । 

ट्रान्जिटको बसाइमा भएका भलाकुसारीमा एक महिनाको अवधिमा कुबेतमा घरेलु कामदारका रुपमा आएका सुनसरीकी वसन्ती उराव, झापाका अम्बावरी राजवंशी र बहा मर्मुकीको प्राण पखेरु उडे संगै कुबेतको नेपाली समाजको ध्यानको केन्द्रबिन्दु बनेको कुरा बताउदै बैदेशिक रोजगारमा हामीले दुःख पाउनुको मुख्य कारण हामी जिम्मेवार नबन्नु र सरकारी निकायले जिम्मेवारी बहन नगर्नु हो दिदि । त्यहि भएर यसरि भारत हुदै तपाइँहरु चै आउनु भएछ अरु चेलीहरु चै नआउन भने । गरिबीको कारणले त् होनी भाइ जे सुकै होश भनेर आँखा चिम्लेर  विदेश भासिएको दिदि ले जवाफ फर्काइन ।

हुन पनि हो महिला हुन् कि पुरुष हामी सवै घर परिवार, ब्यबहार  र आर्थिक विपन्नताले गाँजिएर भविष्य खोज्दै त् हो नि श्रम बेचेर पैसा कमाउन जे जसरि जहाँ सकिन्छ त्यसरी नै विदेश लागेका त हौनि । गरिबीको पिडा  र त्यस बाट उन्मुक्ति पाउने चाहनामा घरेलु कामदारका रुपमा खाडी जान नदिने नीति कानून र देशको अनुरोध, विभिन्न मानवअधिकारकर्मीको सल्लाहले जसरि नेपाली दिदिबहिनीहरु लाइ रोक्न सकेको छैन त्यसै गरि नेपाली पुरुषहरुलाई पनि इराक , अफगानिस्तान ,लिबिया र  सिरिया  जान रोक्न कहा नै सकेको छ र ? दिदीको कुरा सुनेर यस्तै कुराहरु मनभरी फत्की रहे ।

सवैलाइ ट्रान्जिट बाट मुक्ति दिन ४५ मिनेट जति पर्खे पछि बस पनि आईपुग्यो ....सवैको कर्म भुमि आउने भएर होला ओमान बाट कुबेतको लागि यात्रा गर्ने बेला प्राय नेपालीहरुमा बढी कौतुहलता, उत्साह, उमंग अनि खुशी देख्न सकिन्थियो ।उक्लेर सबैजना प्लेनको आरामदायी आ-आफ्नो सिटमा गएर बस्यौ र आफू सँग भएको झोला सिट माथिको सामान राख्ने ठाउमा राखे,देखे मित्र सिंजाली दाइ मेरो अपोजिट तिरको अघिल्लो सिटमा हुनु हुदो रैछ ।दाइ संगै मस्कट बाट थपिएकी नेपाली चेलीहरु मध्ये एक रैछिन । संजोगले उनी संगै कि ति नया चेली चै धेरै पछाडी सिटमा परिछन ....उनी अझै उभिएर आश लाग्दो गरि अघिल्ल तिर हेरिरहेकी थिइन् । अनन्त सवै आ -आफ्नै सिटमा बस्यौं , सारा चहलपहल सामसुम, सुनसान हुन पुग्यो माहोल ......  सवै दृश्य गायव हुर्दै प्लेन उडयो । उडेको केहि समय देखि मित्र दाइ र चेलिको गफ सुरु भयो । सरकारले नै वैध बाटो बन्द गरेपछि सरकारको नयाँ निर्णयको पर्खाइमा बस्न सकिएन त्यहि भएर २/२  लाख खर्च गरेर दुइ हप्ता लगाएर भारत हुदै आइयो दाइ , के गर्नु पोइसा कमाउने पर्यो ,बालबच्चा घर परिवार सवै  हेर्नु पर्छ । ट्रान्जिटमा सवैको सामु बोलेका यिनै कुरा मित्र दाईलाई बताउदै थिइन् । आफ्ना कुरा हावी गर्दै बोल्दै आएकी यी चेलीले फ्याट सोधिन दाइ तपाइँ कम्पनीमा काम गर्नु हुन्छ हो ? नेपाली दुताबासमा काम गर्छु मित्र दाईले जवाफ दिनु भयो । त्यस पछी अघि सम्म हाबी भएकी चेलीको आवाज दबिएको जस्तो अलि कम भयो ।केहि समय मै खाना आयो...सवै खान व्यस्त चेली पनि त्यति बोलेको सुनिएन ..... । 

बैदेशिक रोजगारमा महिला पुरुष आउनु नौलो विषय होइन। तर  एक महिनाको अवधिमा कुबेतमा घरेलु कामदारका रुपमा आएका ३ जना चेलीको निधन संगै  शोकाकुल बनेको कुबेतको नेपाली समाजमा अर्को पिडा यसै साता थपिएको छ । भारतीय बाटो हुँदै कुबेतमा घरेलु कामदारका रुपमा आएकी काठमाडौंकी २७ वर्षीया अनिता शाक्यको कुवेत आई पुगेको १४ दिनमै उनलाई बन्दी बनाइ राखेको हवालीस्थित ऐजेन्टको घरबाट भाग्न खोज्दा घरको तलाबाट खसेर मृत्यु भएको खबर सुनियो । घटनामा भारतीय बाटो हुँदै आएकि शाक्यलाई ल्याउने ल्याउने म्यानपावरविरुद्ध दुताबासले पनि कारबाहीको पहल गर्न नसकेको सुने पछी ट्रान्जिटमा भेटिएकी ति दुइ चेलीलाई सम्झी रहे ।

एकातिर यस्तो यस्ता घटनाहरूबाट हामी नेपालीहरूले ठूलो पाठ सिक्नु पर्ने खाचो त् देखाएकै छ अर्को तिर वैदेशिक रोजगारीमा गएका महिला अलपत्र हुँदा , निधन हुदा त्यस्ता महिलालाई कसरी उद्धार गर्ने र क्षतिपुर्ती भरण पोषण गराउन नसकिने अवस्था सृजना भएको सुन्दा  सरकारले महिलालाई घरेलु कामदारमा पठाउन रोक्दा त्यसले झन् जोखिम बढाएको पो होकि  ? घरेलु कामदारमा पठाउन राम्रा रोजगारदाताको खोजी सरकारले गर्न पो नसकेको होकी ? रोजगारदातालाई जिम्मेवार बनाउने नीति नियम कानुनको आवश्यक पो छकि ? सीप सिकाउने , नेपालमै रोजगारको ब्यबस्था पो गर्न नसकेको होकी ? जस्ता दर्जनौ प्रश्नले हामीलाइ घेरा हालेर किंकर्तव्यविमूढ अवस्थामा उभाएको छ  । ‘मलार्इ खाने बाघले तँलार्इ पनि खान्छ’ भनेझैँ यस्तो अवस्था भोलि कुनै पनि बेला हामी मध्ये कोहीलार्इ पनि आइलाग्न सक्छ । अत सरकारले यसलाई व्यवस्थित गर्न सक्नुपर्छ । बैदेशिक रोजगारमा  आउने र ल्याउनेले पनि आफ्नो भूमिका निभाउनुपर्छ।  असुरक्षित बन्दै गइरहेको हाम्रो बैदेशिक रोजगारको आखिरीमा दोषी को ......? अनिता शाक्यको मृत्यु हामी सबैको साझा नियति हो त्यसैले सत्य तथ्य खोजि गरि यस किसिमको सस्कार लाइ निरुत्साहित गरौ ।